کد مطلب:88658 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:317
ترجمه: (می بینی پرهیزكار را كه) امورش آسان و به اصطلاح خفیف الموونه است. شرح: از صفات دیگر متقیان سادگی امور و كم خرجی آنهاست، آنها با مسائل، ساده و آسان برخورد می كنند، نه با سختی و شدت و تكلف، و این ناشی از روح بلند و ایمان قوی آنهاست. گاهی انسان افرادی را می بیند كه وقتی می خواهند از خانه خارج شوند، یا به میهمانی روند، یا مسافرتی كنند، بسیار ساده امور خود را ترتیب می دهند و سریع به كار خود می رسند ولی بعضیها برای یك میهمانی رفتن آن قدر خود را در چهارچوب آداب و رسوم تجملاتی محصور می كنند و جدا خود را به تكلف و زحمت می اندازند، مسافرت رفتن آنها نیز با مشقت و زحمت همراه است، باید حتما چند چمدان از این طرف لباس ببرند و چند چمدان سوغاتی خریده از آن طرف بیاورند، به زیارت حج و طواف خانه ی كعبه می روند ولی تجملات و تكلفات آنها را ببین چه قدر است، برعكس انسان خفیف الموونه و ساده كه با یك كیف كوچك به سفری [صفحه 388] چند ماهه می رود و باز می گردد و خود را مقید به این قیود و آداب زائد نكرده است. انسان پرهیزكار در معامله با مردم آسان می گیرد، در قرض دادن و كارهای خیر دیگر سختگیری نمی كند، در گرفتن طلب و قرض خود شدت به خرج نمی دهد، در مسائل ازدواج بسیار راحت برخورد می كند، و از تنگ نظری به دور است نه خود را به زحمت می اندازد و نه دیگران را به دردسر. و همین نیك نفسی و خوش حسابی با مردم موجب می شود، كه رحمت الهی بر او نازل شده و خداوند نیز با او همانگونه محاسبه كند. برای این كه سهل الامر بودن و در مقابل آن سخت گیر بودن روشن شود، حدیثی را از تفسیر برهان كه در ذیل آیه ی 21 سوره ی رعد وارد شده است نقل می كنیم، خداوند در آیه ی 18 همین سوره در مورد كسانی كه دعوت حق را اجابت نكردند می فرماید: «اولئك لهم سوء الحساب و ماویهم جهنم و بئس المهاد»، برای آنها حساب سخت و جایگاهشان جهنم است كه بسیار بد جایگاهی است. و در آیه 21 همان سوره درباره كسانی كه دستورات خداوند را عمل كرده و خاشع شدند می فرماید: «یخافون سوء الحساب»، از سختی و بدی حساب می ترسند. حماد بن عثمان گفت: مردی بر امام صادق (ع) وارد شد و از یكی از اصحاب او شكایت كرد، در همان موقع آن مردی كه از اصحاب بود، سر رسید، حضرت به او فرمودند: چرا فلانی از تو شكایت می كند! گفت چون تمام حقم را از او می خواهم بگیرم (تا دینار آخر را می خواهم در سر وقت بگیرم) حضرت با حالت غضب نشستند و گفتند: تو گمان می كنی وقتی تا آخرین حقت را گرفتی بدی نكرده ای و كار سوئی انجام نداده ای! آیا ندیده ای قول خداوند را كه از قول افراد نیك حكایت می كند: «یخافون سوء الحساب»، آیا فكر می كنی از خدا می ترسند كه ظلم بر آنها روا دارد، نه به خدا قسم نمی ترسند مگر از این كه خداوند تا آخرین چیز آنها را [صفحه 389] محاسبه كند این گونه حساب را خداوند عزوجل بد حسابی (سوء الحساب) نامیده است.[1]. از آیات قرآن به خوبی استفاده می شود كه مردم در قیامت به دو گروه تقسیم می شوند: گروهی هستند كه خداوند حساب آنها را به آسانی و سهولت رسیدگی می كند و هیچ گونه سختگیری در موردشان نخواهد كرد (فاما من اوتی كتابه بیمینه فسوف یحاسب حسابا یسیرا)،[2] و به عكس كسانی هستند كه با شدت به حساب آنها رسیدگی می شود و ذره مثقال آن مورد دقت قرار می گیرد، چنانكه درباره بعضی از شهرها كه مردم آن سركش و گنهكار بودند، می فرماید: «فحاسبناها حسابا شدیدا و عذبناها عذابا نكرا»،[3] و یا در آیه ی 18 سوره ی رعد فرمود: «اولئك لهم سوء الحساب»، به خاطر این است كه عده ای در زندگی دنیا و رسیدگی به حساب دیگران فوق العاده سختگیرند، و به اصطلاح مو را از ماست می كشند و سعی دارند حق خود را تا آخرین دینار به هر قیمتی كه شده بگیرند، و به هنگامی كه خطائی از دیگری سر زده، تا آخرین حد ممكن او را مجازات كنند، اینها كسانی هستند كه در زندگی كمترین گذشت حتی در مورد زن و فرزند و برادر و دوستان ندارند، و از آنجا كه زندگی جهان دیگر بازتاب و انعكاس از زندگی این جهان است، خداوند نیز در حساب آنها چنان سختگیری می كند، كه باید در برابر هر كاری كه كرده اند، جوابگو باشند، بی آنكه كمترین گذشتی درباره ی آنها شود! اما به عكس، كسانی هستند آسانگیر و پر گذشت و بزرگوار، مخصوصا به هنگامی كه در برابر دوست و آشنا و یا كسانی كه بر آنها حق دارند و یا افراد ضعیف قرار می گیرند، آن قدر بزرگوارند كه سعی می كنند، در بسیاری از موارد خود را به [صفحه 390] تغافل زنند و گناهان بعضی را نادیده بگیرند، البته گناهانی كه نسبت به آنها جنبه ی شخصی دارد، خداوند در مورد این گونه اشخاص آسان می گیرد و آنها را مشمول عفو بی پایان و رحمت وسیع خود قرار می دهد و با حساب یسیر و آسان آنها را محاسبه می كند و این درسی است بزرگ برای همه ی انسانها، مخصوصا كسانی كه مصدر كاری هستند و با گروه زیادی سر و كار دارند.[4]. اگر ما در محاسبات خود سختگیری نكنیم خداوند نیز حساب ما را آسان می گیرد و بلكه بدون حساب وارد بهشت می كند، و بدون حساب روزی می دهد «یدخلون الجنه یرزقون فیها بغیر حساب»،[5]. اگر انسان سهل الامر و خفیف الموونه شد كارهای او را خداوند سریع سامان می دهد، گاهی انسان تعجب می كند از بعضی افراد كه چگونه كارهای زندگی آنها سریع و راحت حل می شود، گویا دست خداوند قبل از رسیدن او گره را باز كرده است، حتی دیده شده چنین افرادی مرگ و كارهای بعد از مرگشان به راحتی انجام می گیرد می گویند چه مرگ راحتی كرد و چگونه كارها و قرضهایش سریع انجام و پرداخت شد، اینان هم خود سبكبار و سبكبالند و به راحتی به سوی آخرت پرواز می كنند و هم بار مردم را سبك می كنند و تكلیفی به دوش دیگران نمی گذارند، دیگران را برای كار خود به زحمت نمی اندازند. امام صادق (ع) در روایتی می فرمایند: تكلف در هر بابی و موردی از اخلاق و سیره ی صالحین نیست و خداوند متعال به پیامبرش فرمود: «قل لا اسئلكم علیه من اجر و ما انا من المتكلفین»، (بگو بر امور رسالت خود اجر و پاداشی از شما نمی خواهم و من از افراد متكلف سختگیر نیستم).[6]. [صفحه 391]
(سهلا امره)
صفحه 388، 389، 390، 391.